دویدن با کفش‌های ورزشی جدید ، موجب فشار بیشتری به مفصل ران، زانو و عضلات قوزک می‌شود

محققان با بررسی تاثیر پوشیدن یا نپوشیدن کفش‌های ورزشی جدید در هنگام دویدن دریافتند که هنگام دویدن با کفش، تنش بیشتری به مفصل ران، زانو و عضلات قوزک پا وارد می‌شود، این تنش‌ها حتی از پوشیدن کفش پاشنه بلند بیشتر است.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز  ،  مطالعات نشان می دهد که در طولانی مدت ، دویدن می تواند شما را در برابر استرس و افسردگی مقاوم تر کند. به نظر می رسد ورزش و تمرین ملایم در تسکین اضطراب ، بیش از ورزش های شدید موثر باشد.

دویدن می تواند به افزایش فشار روی نخاع و افزایش درد کمر منجر شود. به خصوص در دوندگانی که از تکنیک صحیح استفاده نمی کنند و دارای انعطاف پذیری کم و یا طاقت ضعیف هستند. مطالعه ای جدید نشان می دهد که سه ساعت پیاده روی در هفته بسیار مؤثرتر از تمرینات مربوط به کمر و پشت در کاهش درد افرادی است که از درد پشت و کمر ،‌ رنج می برند

برای این تحقیق ۶۸ نفر از جوانان(۳۷ زن و ۳۱ مرد) که هیچ نوع مصدومیت عضلانی استخوانی نداشته و مرتبا ۱۵ مایل در هفته با کفش‌های جدید می‌دویدند، مورد بررسی قرار گرفتند. هر یک از شرکت کنندگان در این آزمایش، یک جفت کفش ورزشی با طراحی یکسان دریافت کردند، سپس حرکت دویدن آنها بر روی تردمیل مورد تحلیل قرار گرفت.

اطلاعات پس از زمان گرم شدن بدن و در حالی که دوندگان با سرعتی که خودشان ترجیح می‌دادند با آن سرعت به دویدن ادامه دهند، جمع آوری شدند. در مقایسه با دویدن با پای برهنه، محققان به نتایج پیچش بیشتر ماهیچه‌های ران، زانو و قوزک پا، افزایش گشتار چرخشی داخلی دوران و انحنای بیشتر ران، افزایش به طور متوسط ۵۴ درصد در چرخش داخلی ران، ۳۶ درصد در انحنای زانو، گشتاور مفصل، معیاری از میزان پیچش بر محوری است که مفصل بر روی آن قرار دارد دست یافتند.

همچنین پیاده روی با کفش‌های پاشنه بلند، ۲۰ الی ۲۶ درصد و دویدن با کفش‌های ورزشی ۳۶ الی ۳۸ درصد، گشتاور مفاصل زانو را افزایش می‌دهد.

محققان نتیجه گرفتند که هر چند دویدن با کفش‌های ورزشی به حفظ سلامتی بدن کمک می‌کند ولی باعث افزایش تنش در مفاصل ران، زانو و قوزک پا می‌شود.

غذاهای مؤثر بر هورمون‌ها

فراموش نکنید که اگر روزی فرآورده‌ای یافت شود که بتواند محرک ترشح هورمون‌ها در بدن باشد، مصرف آن می‌تواند مخاطره آفرین باشد.

---

نخستین بازی المپیک در حدود 776 سال قبل از میلاد مسیح در یونان برگزار شد. دانسته‌های ما از رفتارهای ورزشکاران در آن دوره نشان از آن دارد که آنان برای تأمین نیازهای تغذیه‌ای و تلاش در افزایش توان ورزشی خود، مواد غذایی خاصی نظیر برخی انواع قارچ‌ها و یا دانه کنجد مصرف می‌کرده‌اند. اگرچه نخستین دوره المپیک مدرن و معاصر در سال 1896 برگزار شد، اما تا سال 1922 اغلب رفتارها بر اساس باورهایی نه چندان علمی بود و بیشتر نشات گرفته از تجارب شخصی و ایده‌های افراطی برخی افراد بود. بی‌شک هورمون‌ها از مهم‌ترین ترکیباتی هستند که در طول تاریخ مصرف و یا تحریک ترشح آن در بدن، در کانون توجه ورزشکاران بوده است. بر اساس شواهد موجود، گلادیاتورهای رومی در شب قبل از رزم تن به تن خود، بیضه گاو نر را مصرف می‌کرده‌اند.

در بین هورمون‌ها تستوسترون یا هورمون جنسی مردانه به عنوان یک هورمون موثر در افزایش توده عضلانی سال‌ها است که مورد توجه ورزشکاران می‌باشد. با توجه به ممنوعیت مصرف هورمون‌ها به طور مستقیم، در طول سال‌های اخیر ورزشکاران و شرکت‌های تولید کننده داروهای ورزشی، تلاش می‌کنند تا به کمک سایر ترکیبات، به ویژه ترکیبات تغذیه‌ای و مکمل‌های کارافزا، سطح هورمون‌ها را در بدن برای افزایش کارایی و یا برخورداری از اثرات مثبت برخی از هورمون‌ها بر ترکیب بدن، تحت تأثیر قرار دهند. هورمون‌های آنابولیک مهم‌ترین هورمون‌هایی هستند که تغییرات آن در ورزشکاران مورد نظر می‌باشد. در سال 1988 دونده سرعت آمریکایی «بن جانسون» مدال طلای خود را به دلیل مصرف استروئیدهای آنابولیک از دست داد و برای مدتی از حضور در میادین ورزشی منع شد.

 

هورمون‌های آنابولیک

انسولین، هورمون رشد، تستوسترون و عامل رشد شبه انسولین – 1 (IGF-1) را به عنوان هورمون‌های آنابولیک می‌شناسند. در مورد اثرات دریافت مواد غذایی و به ویژه کربوهیدرات و پروتئین بر تحریک ترشح انسولین بسیار سخن گفته‌ایم و در واقع این دو ترکیب اصلی‌ترین محرکین ترشح انسولین در بدن محسوب می‌شوند؛ لذا تلاش می‌کنیم تا دانسته‌های خود را در مورد سه هورمون دیگر و عوامل محرک آن‌ها افزایش دهیم.

 

 عامل رشد شبه انسولین-1

IGF-1 به طور طبیعی توسط کبد و به عنوان یک هورمون موثر بر رشد ترشح می‌شود. افزایش حجم توده عضلانی (هیپرتروفی) تحت سه فرآیند فیزیولوژیک در بدن انجام می‌شود و قابل توجه آن که IGF-1 محرک مناسبی برای هر سه فرآیند فوق می‌باشد. بر این اساس به نظر می‌رسد افزایش IGF-1‌ می‌تواند به افزایش حجم توده عضلانی منجر گردد. به همین دلیل مطالعاتی متعدد به بررسی تأثیر عوامل تغذیه‌ای و مکمل‌ها بر این هورمون پرداخته‌اند. اگرچه در آغاز دو مطالعه نامناسب که بر روی تعداد اندکی از ورزشکاران انجام شده بود، گزارش کردند که پس از دریافت کلستروم (آغوز) شیر گاو، غلظت این هورمون در بدن ورزشکاران افزایش نشان داده است، اما در بهترین مطالعه‌ای که به بررسی اثرات دریافت کلستروم بر IGF-1 انجام شده است، هیچ تأثیری از این مکمل بر هورمون فوق مشاهده نشد. بر این اساس به نظر می‌رسد هنوز هیچ ماده غذایی و یا مکملی در دسترس نیست که محرک ترشح هورمون IGF-1 باشد.

 

هورمون رشد

هورمون رشد از فعال‌ترین هورمون‌های بدن بوده و در افزایش فعالیت‌های آنابولیک و تشکیل توده عضلانی موثر است و بر اساس شواهد موجود می‌تواند در کاهش توده چربی نیز تأثیرگذار باشد. مهم‌ترین ترکیبی که در حال حاضر به عنوان محرک هورمون رشد ترویج می‌شود، آمینواسیدی به نام آرژینین است. در حال حاضر دانسته‌های ما در مورد تأثیر این آمینواسید بر تحریک ترشح هورمون رشد هنوز مبهم است. البته در چند مطالعه که بر روی ورزشکاران انجام شده، افزایش هورمون رشد پس از مصرف مکمل آرژینین (به میزان روزانه چند گرم و تحت نظر پزشک) گزارش شده است.

به نظر می‌رسد هنوز هیچ ماده غذایی و یا مکملی در دسترس نیست که محرک ترشح هورمون IGF-1 باشد

بر اساس یافته‌های برخی دیگر از مطالعات نیز ترکیب کردن آرژینین با برخی دیگر از ترکیبات و آمینواسیدها می‌تواند موجب افزایش قدرت تحریک آرژینین بر هورمون رشد شود. البته هیچ یک از این مطالعات از نظر ساختار مطالعاتی مورد تایید نبوده و نمی‌توانند گویای تأثیر مستقیم و قابل توجه این آمینواسیدها بر غلظت هورمون رشد باشند. علاوه بر آن، تعداد زیادی از مطالعات نیز پس از تجویز و مصرف آرژینین، تأثیری از آن بر غلظت هورمون رشد گزارش نکرده‌اند. به همین دلیل و با توجه به همین مستندات است که محققین طب ورزشی معتقدند هنوز اطلاعات کافی و مستندی در مورد تأثیر آمینواسیدها بر غلظت هورمون رشد در ورزشکاران در دسترس نیست.

 

 هورمون تستوسترون

تستوسترون نخستین بار در سال 1935 به طور مصنوعی ساخته شد و از حدود سال 1940 بود که مصرف آن در ورزشکاران رواج یافت. طی دهه 50 و 60 میلادی بود که رواج مصرف آمفتامین‌ها و تستوسترون و اثرات منفی فراوان آن‌ها، موجب نگرانی جوامع ورزشی شده و نهادهای تصمیم‌گیرنده را به واکنش واداشت. بر این اساس بود که کمیته بین‌المللی المپیک در آغاز دهه 60 مصرف آن را ممنوع اعلام کرده و آزمایشات دوپینگ از سال 1968 میلادی در المپیک انجام شد.

 

 پروهورمون‌ها و تستوسترون

پروهورمون‌ها ترکیباتی مشتق شده از گیاهان هستند که به این نام کلی شناخته می‌شوند. این ترکیبات شامل دی‌هیدرواپی‌اندروسترون، اندرواستندیون و ترکیبات مشابهی هستند که تصور بر آن است می‌توانند تولید هورمون تستوسترون را تحریک کنند. اگرچه برخی از این ترکیبات موجب افزایش غلظت هورمون تستوسترون می‌شوند، اما تاکنون تأثیر مثبتی از این ترکیبات بر سنتز پروتئین و افزایش توده بدون چربی بدن گزارش نشده است. امروزه عصاره‌های گیاهی نظیر گاما اریزانول (Gama-Oryzanol)، تریبولوس و Yohimbine به بازار عرضه می‌شوند که گمان بر آن است این ترکیبات می‌توانند محرک هورمون تستوسترون باشند. مطالعات در مورد گاما اریزانول، هیچ تأثیری از این ترکیب بر عملکرد و غلظت تستوسترون، انسولین و هورمون رشد گزارش نکرده است. در حال حاضر هنوز مطالعات در مورد پروهورمون‌ها در حال اجرا بوده و هنوز برای تایید اثربخشی آن‌ها نیازمند تحقیقات بیشتر هستیم.

 

 تریبولوس

این ترکیب امروزه از معروف‌ترین و رایج‌ترین ترکیبات پروهورمون است. تریبولوس از یک گیاه گرفته شده و در طب سنتی هندوستان مصرف می‌شده است. تصور بر آن است که این ترکیب می‌تواند موجب افزایش سطح هورمون تستوسترون شود. بر همین اساس به تریبولوس نام «تستوسترون گیاهی» می‌دهند. البته مطالعات موجود هیچ تأثیری از دریافت تریبولوس بر غلظت هورمون تستوسترون در خون نشان نمی‌دهند.

انسولین موجب بازسازی گلیکوژن در عضلات می‌شود و در متابولیسم ترکیبات مهمی نظیر آمینواسیدها و کراتین نقش ضروری دارد، اما این نکته که دریافت مقادیر زیاده از حد آن می‌تواند مرگبار باشد، بر هیچ کس پوشیده نیست

بر همین اساس اثربخشی این ترکیب در هاله‌ای از ابهام بوده و به نظر نمی‌رسد بر هورمون‌های بدن و به ویژه تستوسترون موثر باشد، اما در مورد این ترکیب دو اصل نگران کننده وجود دارد. نخست آنکه اگرچه این ترکیب توسط نهادهای نظارتی ممنوع نبوده و دوپینگ محسوب نمی‌شود، اما بررسی‌ها نشان می‌دهند برخی از محصولات آن به ترکیبات ممنوعه آلوده می‌باشند. از طرف دیگر شواهد نشان می‌دهند میزانی از تریبولوس که در بین ورزشکاران در حال مصرف است، بسیار بیشتر از میزانی است که برای مصرف توسط شرکت‌های تولیدکننده و بر روی برچسب محصولات ذکر می‌شوند. به همین دلیل تا کسب اطلاعات بیشتر، مصرف تریبولوس به عنوان یک محرک هورمون تستوسترون قابل توصیه نمی‌باشد. از دیگر ترکیباتی که به عنوان افزایش دهنده‌های هورمون تستوسترون از آن‌ها یاد می‌شود می‌توان به ZMA اشاره داشت. البته این مکمل هنوز تحت بررسی است و خیلی زود است تا بتوان در مورد آن تصمیم‌گیری کرد.

 

دیگر ترکیبات موثر بر هورمون‌ها

ترکیبات گیاهی و اثر بر استروژن

فیتونوترینت‌ها از ترکیبات شیمیایی هستند که در گیاهان یافت شده و دارای برخی اثرات خاص بر سلامت هستند. در بین این ترکیبات، ایزوفلاون‌هایی نظیر جنیستئین که در سویا و فرآورده‌های آن و برخی دیگر از حبوبات یافت می‌شوند، دارای اثراتی مشابه با هورمون استروژن بوده و می‌توانند از شدت علائم ناشی از کمبود این هورمون جنسی زنانه پس از یائسگی (نظیر از دست دادن توده استخوانی و علائمی نظیر گُرگرفتگی) بکاهند. علاوه بر این تصور بر این است که ممکن است دریافت این ترکیبات با میزان استروژن تولیدی بدن تداخل نموده و موجب کاهش احتمال خطر ابتلا به سرطان سینه شود. البته برای استفاده از مزایای آن بر ابتلای به سرطان سینه بهتر است نخست با پزشک متخصص مشورت کنید.

 

اسیدهای چرب امگا-3

این ترکیبات مغذی به صورت مکمل‌های بدون نیاز به نسخه در داروخانه‌ها عرضه می‌شوند و البته به سادگی می‌توان این ترکیبات را از طریق منابع غذایی آن‌ها شامل انواع ماهی به ویژه ماهی‌های آب‌های سرد نظیر سالمون، هرینگ و ساردین و نیز برخی ترکیبات گیاهی به ویژه روغن بذر کتان و گردو تأمین کرد. این اسیدهای چرب دارای اثرات مفیدی بر کاهش دردناکی عضلات پس از ورزش هستند. البته علیرغم این مزایا، در بررسی‌های علمی هیچ تأثیر مثبتی از دریافت مکمل اسیدهای چرب امگا-3 بر توان استقامتی افراد مشاهده نشده است.

 

نتیجه گیری

امروزه گزارشاتی در مورد مصرف هورمون‌ها در ورزشکاران به مقاصد گوناگون موجود است. به عنوان مثال برخی افراد به خیال آنکه انسولین مهم‌ترین هورمون آنابولیکی بدن بوده و بر این اساس افزایش آن می‌تواند موجب افزایش توان آنابولیکی بدن آنان شود، به مصرف انسولین به صورت تزریقی مبادرت می‌کنند. این رفتار غلط می‌تواند یک نگرانی و دغدغه‌ای اساسی برای سلامتی آنان باشد. انسولین موجب بازسازی گلیکوژن در عضلات می‌شود و در متابولیسم ترکیبات مهمی نظیر آمینواسیدها و کراتین نقش ضروری دارد، اما این نکته که دریافت مقادیر زیاده از حد آن می‌تواند مرگبار باشد، بر هیچ کس پوشیده نیست.

با افزایش تحریک ترشح هورمون تستوسترون، سلول‌های مسئول ساخت و ترشح این هورمون مهم در بدن فرسوده شده و زودتر از زمان تعیین شده از بین می‌روند

حتی دریافت انسولین در مقادیر کم و در طولانی مدت نیز می‌تواند اثرات منفی بسیاری بر متابولیسم بدن داشته و سلامتی فرد را تهدید کند. فراموش نکنید که اگر روزی فرآورده‌ای یافت شود که بتواند محرک ترشح هورمون‌ها در بدن باشد، مصرف آن می‌تواند مخاطره آفرین باشد. به عنوان مثال با افزایش تحریک ترشح هورمون تستوسترون، سلول‌های مسئول ساخت و ترشح این هورمون مهم در بدن فرسوده شده و زودتر از زمان تعیین شده از بین می‌روند. در چنین شرایطی است که سلامتی بدن فرد دچار چالشی اساسی شده و به خطر می‌افتد و ممکن است دیگر بدن قادر به ترشح هورمون در سطح طبیعی نیز نباشد.

به یاد داشته باشید برای موفقیت در یک رشته ورزشی باید از نظر ژنتیکی مستعد بوده و با استفاده از تمرینات هدفمند، توان عضلات خود را افزایش دهید. سپس با یک برنامه غذایی متعادل نیازهای غذایی خود را تأمین کنید و در صورت نیاز (و با مشورت با یک متخصص تغذیه یا طب ورزشی) به مصرف مکمل مبادرت کنید.

دلایل چاقی افراد و انواع روشهای لاغری

دلایل چاقی افراد و انواع روشهای لاغری

رنج چاقی

علم بشر با تمام یافته هایش به مثابه نوزادی نسبت به اسرار هستی بوده و دریایی از پاسخ های نیافته در باب امراض، عمل جذب و دفع، واکنش های گوناگون و بروز حالات روحی و روانی بدن انسان را در پیش روی خود دارد.

هنوز منشأ ژل های نهفته ای که یکباره از خود علائمی را بروز می دهند و برخی علت تجمع چربی و افزایش موضعی و کلی آن در بدن ناشناخته مانده است. اگر دهها هورمون چربی سوز موجود در بدن، سبب تعادل وزن و چربی متناسب می گردند، پس نباید چاقی موضع و افزایش وزن مفهومی داشته باشد.

پس چرا ال کارنیتین که سبب شل شدن چربی و تحریک و آزاد سازی آن می شود تا در اثر چرخش گردش خون وارد مرکز سلول ها شده و منفجر گردد تا چربی را بسوزاند و کالری و انرژی تولید نموده و عمل سوخت رسانی همچون بنزین اتومبیل عمل نماید، در همه ی اعضای بدن عمل نمی کند؟

به طور مثال ال کارنیتین ساختگی وقتی وارد بدن می شود، ابتدا به بیشترین محل تجمع چربی یعنی شکم و پهلو می رود و بدیهی است که با چرخش گردش خون باید در مواضع دیگر مانند ران، باسن و نیم تنه ای که چاق است نیز مؤثر افتد. اما گاهی این طور عمل نمی کند.

با این وجود این مواضع در اثر تمرین به ویژه تمرینات آئروبیکی و نیز شوک و تحرک نواحی دیگر بدن از طریق تمرمن با وزنه با تکرارهای آئروبیکی (تکرار زیاد) قابل سوخت و کاهش سایز و بدن خواهد بود. در دسته بندی آناتومیکی افراد اندومورف با ورزش مستمر و مصرف مداوم چربی سوزها می توانند بدن خود را در شرایط تیپ Shap و یا Fitness قرار دهند، اما با قطع تمرینات ورزشی و مصرف چربی سوزها به تدریج تمایل به بازگشت به تیپ اولیه را خواهند داشت.

استعداد افزایش توده عضلانی، حجم زیاد، وزن خشک و بدون چربی قهرمانان حرفه ای با یکدیگر متفاوت بوده و علت آن نیز از نقطه نظر علمی هنوز ناشناخته است. هنگامی که حجم غذای مصرفی را در طول عمر یک فرد بررسی می کنیم، به این نتیجه می رسیم که چندین تریلی غذا وارد این بدن شده، اما هرگز رشد انسان از ژنتیکی به قد و قامت یک درخت تنومند و سر به فلک کشیده نخواهد رسید.

این موضوع که رشد قدی انسان از ۱۸ تا ۲۵ سالگی متوقف شده، اما رشد عرضی او تا پایان عمر ادامه می یابد از شگفتی های هستی است.

به طور مثال هنگامی که به بزرگترین حجم و قطر بازوی یک قهرمان حرفه ای می نگریم با وجود اینکه دور بازوی وی به حدود ۶۰ سانتیمتر می رسد، اما از نقطه نظر فیزیولوژیکی تنها ۳۰ تا ۳۴ درصد توانایی قطر عضله رشد یافته و ۶۶ تا ۷۰ درصد باقی مانده هرگز رشد نخواهد یافت. زیرا در این صورت بشر همچون هیولا و گوریلی حجیم خواهد شد. اینها مجملی چند در ابهامات علم و دانش بشر نسبت به ناشناخته های علم بدن انسان است. رنج چاقی با افزایش وزن و چربی بدن به عوامل ذیل وابسته است:

۱- ژننتیک،

۲- پرخوری (اعم از حجم زیاد غذا، شیرنی جات، نوشیدنی ها، غذاهای سرخ کردنی و تنقلات)،

۳- خواب بیش از حد،

۴- عدم تحرک،

۵- ترشحات زیاد تیروئید،

بانوان بسیاری را مشاهده می کنیم که برخلاف وزن متناسب از سایز متناسبی برخوردار نیستند. یکی از دلایل آن عدم ورزش و تحرک پیش از زایمان است که موجب تجمع چربی در شکم و پهلو بعد از زایمان می گردد. دستگاه گوارش یعنی محل تخمیر غذا در این ناحیه مستقر بوده و نزدیکترین محلی که چربی ها می توانند در آنجا تجمع کنند، همین نواحی است.

غالباً نواحی شکم و پهلو را باید در سه ناحیه در نظر گرفت:

اول – بخش قدامی یا جلویی شکم که خود به سه قسمت راست، چپ و وسط شکم تقسیم می گردد.

دوم - ناحیه پهلوها.

سوم – ناحیه زیر ناف.

به طور کلی مصرف فراوان مایعات به ویژه در حین غذا، خوردن سوپ، آش، هنداونه، خربزه و طالبی در فصل گرما و پر نمودن شکم از عوامل باد کننده ی آن مثل حبوبات زیاد، سالاد فراوان و میوه ی بسیار، جملگی در حجم زیاد این نواحی مؤثر می باشند.

بدیهی است که بانوان باید بیش از آقایان در حفظ و نگهداری نواحی توجه نمایند. چرا که تغییرات آنابولیکی در دوران بارداری و تغییر شکل رحم از لحظه بسته شدن نطفه تا مراحل دوران بارداری و سرانجام زایمان در تغییر شکل این نواحی بسیار مؤثر واقع می گردند.

بزرگ شدن شکم و پهلو در اثر بی مبالاتی می تواند به تغییر شکل در لگن خاصره و چرخش این ناحیه و فروریختگی ناحیه مهره های کمری منجر گردد. دردهای کمری خانم ها در دوران بارداری به علت سنگینی جنین و تغییر شکل نواحی شکم و پهلو و مهره های کمری به همین موضوع بر می گردد. گاهی این دردها تا دوره پس از زایمان نیز ادامه می یابد.

وقتی گیاه بالا رونده ای را می بینیم که در حال کج شدن است، سعی می کنیم چوبی به آن آتل کنیم تا به تدریج گیاه صاف شود. این مثل به مثابه  راهپیمایی، حرکت و سرانجام ورزش است که می تواند قد خمیده مادران و درد کمر آنها را به وضعیت نرمال و تناسب اندام بازگرداند.

همه ی اینها نمونه هایی از ناهنجاریهای جسمانی در قالب افزایش چاقی و عدم تناسب است که می توان با رعایت اصول پزشکی و ورزش و مصرف عوامل چربی سوزهای بی ضرر از درجه ی درد آنها کاست و یا به طور کل از آن خلاص شد.

امید است در آینده ای نه چندان دور به پشتوانه ی تفکر علمی افراد، مطب پزشکان خالی از بیمار شود. اما یک پزشک با وجدان به سلامت جامعه می اندیشد. بنابراین بهتر است پیش از آنکه به فکر او باشید، به سلامتی خود بیاندیشید.

سوء استفاده از احساسات جهت مقاصد سودجویانه(نگاهی به معضل چاقی)

امروزه چاقی و افزایش وزن به معضل بزرگی تبدیل شده و میلیونها انسان را در جهان رنج می دهد. چاقی غیر از اینکه ظاهر انسان را نامتناسب و زشت جلوه می دهد، بیماریهای خاصی را نیز به دنبال دارد.

از طرف دیگر، عدم آگاهی کافی مردم در مورد تغذیه و عدم انتخاب روش مناسب برای کاهش وزن، عارضه جدی تری را به دنبال خواهد داشت. بیماریهای دیابت، کبد، یبوست و التهاب روده ی بزرگ، اختلالات روانی، تنگی نفس، تورم پاها ، واریس، بیماریهای کلیوی، سرطان پستان و رحم، کرم خوردگی دندان، فتق دیافراگمی، التهاب و درد مفاصل، ایجاد موهای زائد و … از جمله بیمارهای ناشی از چاقی به شمار می روند که در نهایت باعث کاهش طول عمر و مرگ زودرس می شوند. ظاهر نامتناسب و مبتلا به انواع بیمارهای مورد اشاره، افراد چاق را نگران کرده و آنها را به تکاپو وا می دارد، به طوری که می خواهند در کوتاهترین زمان ممکن، به هر طریقی که شده، وزن خود را کاهش دهند و از این مخمصه نجات یابند.

با افزایش روز افزون چاقی، روش های مختلفی نیز برای درمان آن ارائه می شود که بیشتر آنها، غیر علمی  و غیر مجاز می باشند و توسط افراد و گروه های فرصت طلب و فاقد صلاحیت، با تبلیغات وسیع و گول زننده اعمال می شوند.

اضطراب و نگرانی افراد چاق از یک طرف و عدم آگاهی کافی آنان در مورد روش مناسب برای کاهش وزن باعث می گردد تا بیماران جذب تبلیغات سوء و مخرب شوند و به این افراد و شرکتها رجوع کنند. استفاده از روشهای غیر علمی و غیر مجاز برای کاهش وزن، خود تبعات و پیامدهای خطرناکی را برای افراد چاق در پی دارد و بر مشکلات او آنها (چاقی و ابتلا به آن) می افزاید و به جرات می توان گفت، تلاش افراد در مراجعه به این گروه ها و روشهای غیر مجاز مختلف یا بی نتیجه می ماند یا با نتایج کوتاه مدت همراه است.

تشخیص اطلاعات نادرست کار بسیار ساده ای است، چرا که اطلاعات نادرست ظاهر احساسی دارند. تبلیغاتی چون: جدیدترین روشهای لاغری، راحت بدون رژیم، بدون ورزش ۳۰ کیلو در ماه، لاغری و چاقی تضمینی، ۱۰ کیلو در ۱۰ جلسه بدون برگشت، روشهای لاغری برای اولین بار در ایران، آخرین روشهای لاغری یک ساعت یک کیلو کاهش وزن، جدیدترین روشهای لاغری بین المللی و … همگی از جمله نمونه هایی از این تبلیغات جذاب هستند.

با کمی دقت و درایت در این گونه تبلیغات، باید پرسید که چگونه و با کدام شیوه علمی و مجاز می توان بدون تغییر در رژیم غذایی افراد و بدون نیاز به انجام تحرک و ورزش، ضمانت عدم برگشت پذیری وزن قبلی، در زمانی کوتاه، وزن آنها را کاهش داد.

آیا در این روشها واقعاً کاهش وزن با کاستن از چربی موجود در بدن صورت می گیرد یا با روشهای غیر مجازی که طی آن از طریق افزایش ادارا و دفع مقدار زیادی از آب بدن (با خوراندن داروهای ادرار آور) اقدام به کاهش وزن می کنند. (منظور از آوردن این نکته در زمینه پایین آوردن وزن خویش در کوتاه مدت هیچگاه از داروهای مدر استفاده ننمایید. زیرا با از دست دادن الکترولیتهای بدن، توسط ادرار، دچار شوک، تشنج و انقباض دردناک عضلانی گردیده و متعاقباً ایست قلبی و مرگ، سرنوشت محتوم شماست). بد نیست بدانید برای آن که یک کیلوگرم کاهش وزن داشته باشیم، باید ۳۰ ساعت پیاده روی کنیم و حال باید دید چگونه می توان در عرض یک ساعت اقدام به کاهش یک کیلوگرم وزن نمود؟

خوب دقت کنید. چیزی که به عنوان اضافه وزن شما را ناراحت می کند نه وزن عضلات شماست و نه وزن استخوانها و آب بدنتان؛ فقط چربی زیر جلدی و مقداری هم چربی میان بافتی است که شما را نگران کرده است. پس به فکر سوزاندن این چربیها باشید نه چیز دیگر.

هر گرم چربی حدوداً ۹ کالری تولید می کند. جهت سوزاندن یک کیلو از چربی بدن باید فعالیتی انجام دهید که ۹۰۰۰ کالری ای ۹ کالری حاصل از این مقدار چربی را به مصرف برساند. پیاده روی ساعتی ۳۰۰ کالری را به مصرف می رساند. پس جهت سوزاندن یک کیلو چربی، زمانی حدود ۳۰ ساعت پیاده روی لازم است.

عده ای از افراد به خاطر ماهیت خاص ژنتیکی بر اساس نوع پیکری شلدون، عضلانی پیکر یا مزومورف هستند و اگر بانوان دارای چنین وضعیت ژنتیکی باشند، حتی اگر چربی زیر جلدی و میان بافتی هم نداشته باشند، باز وزنی سنگین تر نسبت به هم سن و سالهای خود خواهند داشت. این افراد با حذف کردن وعده های غذایی سعی در به مصرف رساندن عضلات خویش جهت انرژی روزانه می کنند تا وزن عمومی آنها پایین بیاید. نتیجه این کار چیزی جز ضعف عمومی و ناراحتیهای مفصلی نیست. چون شما بدن خود را از مواد غذایی لازم که باید روزانه به آن برسد محروم می نمایید. لذا بدن شما در مقابل کاهش وزن عضلات از خود مقاومت نشان می دهد. به خاطر داشته باشید ژنتیک خود را نمی توانید عوض کنید.

بی تردید ارتقای دانش و آگاهی عمومی در سطح جامعه یکی از روشهای مبارزه با ترویج چنین شیوه های غیر مجاز و خطرناکی است که از جمله وظایف خطیر رسانه های جمعی و متخصصان آگاه در این رشته است.

علل چاقی و افزایش وزن

۱- عوامل ژنتیکی: عوامل وراثتی مختلفی وجود دارند که باعث افزایش وزن در افراد می شوند و حدود ۳۰% چاقی ها مربوط به این نوع عوامل می باشند.

۲- علل هورمونی: الف) کاهش فعالیت تیروئید ب) بیماری کوشینگ:  در این بیماری فقط تنه چاق می شود. ج) هورمونهای جنسی: چاقی به دنبال برداشتن تخمدانها دیگر چاقیها که مربوط به افزایش یا کاهش ترشح هورمونهای استروژن و پروژسترون می باشد.

۳- چاقی به دلیل مصرف دارو: الف) قرص های ضد بارداری از شایع ترین عوامل افزایش وزن است. ب) داروهای آرامبخش، داروی اعصاب و ضدافسردگی.

۴- افزایش مصرف غذا،

۵- عدم تحرک.

با تحقیقاتی که به عمل آمده، مهمترین عامل چاقی در ایران، به خاطر عادت غذایی بد و اشتباه غذا خوردن می باشد که در واقع به عدم آگاهی کافی در مورد تغذیه و غذا بر می گردد. ولی در آمریکا مهمترین علت چاقی، مصرف زیاد غذاست. خیلی از افراد چاق مراجعه کننده اظهار می دارند، در روز غذای خیلی کم مصرف می کنند و به عبارت عامیانه می گویند حتی آب هم می خورند چاق می شوند. واقعاً هم درست می گویند. شیوع چاقی در ایران عمدتاً به علت پرخوری افراد نبوده بلکه به عادات غذایی نادرست باز می گردد.

انواع روشهای لاغری در ایران و انتخاب مناسبترین روش

۱- درمانهای دارویی:

الف) داروهای ادرار آور: این دارو باعث می شود که حجم زیادی از آب بدن در مدت کوتاهی به صورت ادرار از بدن خارج شود. در این روش بسته به میزان مصرف، ممکن است در عرض یک ساعت بدن ۲۱ لیتر آب از دست دهد، بدون آنکه تغییر در مقدار چربی داشته باشد. اکثر افرادی که اقدام به کاهش وزن سریع می کنند، مانند کاهش وزن یک کیلو در یک ساعت، از این نوع روش استفاده می کنند.

ب) داروهای ضد اشتها: این نوع داروها باعث کاهش تمایل به غذا خوردن و کاهش موقتی وزن در افراد می شوند. ولی بعد از قطع دارو، اشتها به حالت اول برگشته و وزن نیز دوباره افزایش می یابد. از طرفی در این روش فرد دچار سوء تغذیه و عوارضی مانند ریزش مو، ضعف و افسردگی می گردد. این روش هم مانند روشهای دیگر، درمان مناسبی نخواهد بود. چون مشکل چاقی با دارو و کم خوردن حل نخواهد شد.

ج) پودرهای مکمل غذایی: این پودرها حاوی انواع مواد مغذی و فیبر می باشد که می تواند جایگزین مواد مغذی مورد نیاز بدن گردد.

این روش هم درمان مناسبی نخواهد بود، چون اولاً فرد چاق نمی تواند همیشه از این پودرها استفاده کند و خسته خواهد شد، دوماً هزینه سنگینی در پی خواهد داشت و بعد از مدتی کوتاهی فرد مجبور به ترک آن خواهد شد و عادات غذایی گذشته را ادامه خواهد داد.

د) داروهای جدید که باعث می شود چربی از طریق دستگاه گوارش جذب نشود(مانند زنیکال): این هم روش مناسب یرای درمان نمی باشد. اولاً بیشتر مواد غذایی مصرفی در ایران موارد قندی و نشاسته ای می باشد و این دارو تأثیری در عدم جذب آنها نخواهد داشت. بنابراین تنها با کاهش جذب چربی نمی توان با چاقی مبارزه کرد و دوماً هزینه سنگین آن باعث می شود مدت مصرف آن خیلی کوتاه باشد.

۲- کاهش وزن از طریق انواع محلولهای لاغری، ژل، کرم، صابون و …:

این شیوه هم تنها منجر به تعریق در مناطقی از بدن شده و در عمل تغییری در مقدار چربی موجود در بدن افراد چاق انجام نمی دهد و بعد از مدت کوتاهی وزن به حالت اول بر می گردد.

۳- سونا:

سونا یکی از روشهای شایع برای کاهش وزن در ایران است. گرمای زیاد موجود در سونا باعث افزایش دمای بدن و افزایش تعریق می گردد و در نتیجه در مدتی که فرد در داخل سونا قرار دارد، مقدار زیادی آب را از راه تعریق از دست می دهد. بنابراین وزن زیادی را در این مدت از دست می دهد. اما این کاهش وزن، کاهش چربی بدن نمی باشد، بلکه کاهش وزن به شکل کاذب است و بعد از مدتی کوتاه با نوشیدن آب  وزن به حالت اول بر می گردد. برای اثبات این ادعا کافی است مقداری چربی حیوانی تهیه کرده و پس از وزن کردن، آن را در سونا بگذارید. بعد از چند ساعت آن را از سونا خارج کنید و دوباره وزن کنید. خواهید دید که هیچ تغییری در حجم و وزن چربی ایجاد نشده است.

۴- شکم بندهای لاغری و پوشش پلاستیکی:

این روش هم با افزایش حرارت به صورت موضعی باعث افزایش تعریق شده، بنابراین آب بین سلولی و آب چربی شکم و اطراف آن از دست می رود. اما چربی شکم دست نخورده سر جای خودش باقیست و بعد از مدت کوتاهی با مصرف آب دوباره وزن به حال اول بر می گردد.

۵- تشکهای برقی (ترمودرمی):

این روش هم درست مثل روش قبلی فقط باعث کاهش آب بدن و کاهش کاذب وزن می شود.

۶- دستگاه الکتریکی (فارادیک) و یا کمربندهای ماهواره ای:

این روش جدیدتر از انواع دیگر است. این دستگاه دارای پدهایی مانند دستگاه نوار قلب (تست ورزش) است که به نقاطی از بدن وصل می شود و عضلات آن ناحیه را وادار به انقباض و فعالیت می کند که به این انقباض Passive غیر فعال می گویند که در مقابل انقباض Active یا فعال وجود دارد که فرد با اراده خود عضله را منقبض و آن را وادار به فعالیت می کند. از این روش کسانی استفاده می کنند که تنبل هستند و حوصله تحرک و فعالیت ندارند و یا افرادی که تحرک فیزیکی آنها توسط پزشک منع گردیده است. این روش هم راه درمان مناسبی برای کاهش وزن نخواهد بود. زیرا لازمه تأثیر گذاری آن استفاده دایمی است که خسته کننده و پر هزینه است.

۷- طب سوزنی:

این روش از روشهای قدیمی است. در این روش با قرار دادن سوزنهایی در نقاط مختلف بدن باعث کاهش اشتها می شوند. طب سوزنی برای کاهش و درمان چاقی نیست. چرا که اولاً موجب سوء تغذیه می شود و از طرف دیگر با برداشتن سوزن اشتهای فرد باز می گردد.

۸- ماساژ (ویبراتور یا جی فایو):

در این روش از طریق دست یا تسمه های لرزاننده، منطقه مورد نظر بدن را ماساژ می دهند. این روش در رفع سلولیت می تواند مؤثر باشد، اما در کاهش وزن و از بین بدن چربی نمی تواند روش مطمئنی باشد. این روش به خاطر حرکت دادن مایعات به طرف نقاط دیگر بدن باعث کاهش سایز می شود که کاذب و موقتی است.

۹- آب درمانی:

آب درمانی هم یکی از روشهای قدیمی است. در این روش بیمار فقط از آب و مایعات استفاده می کند. در روش آب درمانی هم به دلیل آن که بیمار برای مدتی از خوردن غذا محروم می شود، بعد از پایان دوره به علت محرومیت شدید غذایی اولاً مبتلا به اختلالات گوارشی می شود و ثانیاً حس خوردن غذا در او شدیداً بالا می رود و به وزن اول بر می گردد. استفاده از این شیوه فقط برای مدت کوتاهی می تواند برای بیمار قابل تحمل باشد.

۱۰- کاهش وزن از طریق ورزش:

ورزش یکی از روشهای بسیار مناسب برای برخورداری از جسم سالم و وزن ایده آل است. کاهش وزن فقط از طریق ورزش مشکل و دشوار است. همان طور که قبلاً اشاره شد مثلاً برای از دست دادن یک کیلوگرم چربی بدن، باید ۳۰ ساعت پیاده روی کرد که از نظر زمان و امکانات لازم شاید برای ما مقدور نباشد.

۱۱- کاهش وزن از طریق رژیم غذایی:

معمولاً افراد برای کاهش وزن از این طریق به شیوه هایی رو می آورند که نه تنها تأثیر مثبتی در کاهش وزن آنها نمی گذارد، بلکه آنها را دچار سوء تغذیه نیز می کند؛ مانند رژیمهای تک خوری.

حذف یک وعده ی غذایی مثل صبحانه، و با کاهش مصرف در وعده های غذایی از جمله این روشهاست. با حذف وعده غذایی فرد دچار کاهش قند خون و کاهش کارایی روزانه و حتی ابتلا به پرخاشگری می شود و در وعده های بعدی هم با پرخوری آن را جبران می کند. ضمن آنکه در روش کاهش میزان مصرف در وعده های غذایی، فرد به اندازه کافی مواد مغذی مورد نیاز مصرف نمی کند و دچار سوء تغذیه می شود.

بهترین شیوه در این میان، رژیم غذایی بر مبنای علمی آن است که در آن تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن در رژیم غذایی تأمین می شود. این برنامه غذایی توسط کارشناسان، متخصصان و پزشکان پایه ریزی می شود.

۱۲- کاهش وزن از طریق رژیم غذایی و ورزش:

این روش بهترین و اصولی ترین روش برای کاهش وزن و داشتن وزن ایده آل است. در این روش از یک رژیم غذایی برنامه ریزی شده که در بالا به آن اشاره شد، همراه با ورزش متعادل (مانند پیاده روی) استفاده می شود. در این روش از مواد مغذی مورد نیاز استفاده می شود و خطر سوء تغذیه وجود ندارد و از طرفی با ورزش مناسب روند کاهش وزن تسریع می گردد. این روش سلامت جسم و روح را به ارمغان می آورد. و عوارضی مانند ریزش مو، چروکیدگی پوست و … را در پی نخواهد داشت. باید متوجه باشید در طی رژیم برنامه ریزی شده متخصصان تغذیه، عادت غذایی گذشته را ترک گویید و به عادت غذایی جدید انس بگیرید، که این بهترین اصل در درمان چاقی است.

لازم به یادآوری است که روشهای ذکر شده غیر از روش ۱۲، همگی دارای محاسن و معایب خاص خود می باشند. منظور از معرفی اینگونه روشها، آشنایی خوانندگان عزیز از روشهای مرسوم و رایج در ایران می باشد. اخیراً در کشورهای اروپایی با فرستادن بالن به داخل معده ایجاد سیری زودرس در فرد چاق می نمایند یا اخیراً پزشکان فردی را که ۱۸۰ کیلوگرم وزن داشت را مورد جراحی قرار داده و مقداری از روده و حجم معده این فرد را کم کردند تا جذب مواد غذایی در این فرد کم گردد. این تصمیمات خاص متخذه از طرف متخصصان بر این اساس است که ادامه زندگی فرد با وضعیت فعلی را قرین با مخاطراتی می بینند. از این رو اقدام به چنین اعمالی می نمایند. یا دستگاه های ذکر شده هر کدام مورد استفاده پزشکی چه در ورزش و چه در فیزیوتراپی  و ناراحتیهای ستون فقرات دارند، منتها استفاده از آنها جهت کاهش وزن اگر توسط پزشک متخصص و معتبر تجویز گردد با رعایت وضعیت خاص بیمار تجویز گردیده و نباید این را در رابطه با هر گونه چاقی بسط داد.

یک رژیم غذایی مناسب باید دارای چه خصوصیاتی باشد؟

۱- مهم ترین ویژگی که یک رژیم غذایی باید داشته باشد این است که تمام مواد مغذی مورد نیاز روزانه بدن را در بر گیرد.

۲- رژیم غذایی باید طوری برنامه ریزی گردد که فرد در طول روز احساس گرسنگی نکند.

۳- رژیم غذایی باید بر اساس سن، جنس، نوع و میزان فعالیت و شرایط ویژه برنامه ریزی گردد. مثلاً فردی که در دوران رشد قرار دارد با فردی که این دوران را طی کرده رژیم متفاوتی خواهند داشت.

۴- رژیم غذایی باید طوری باشد که مواد غذایی آن قابل دسترس باشد.

۵- رژیم غذایی باید با فرهنگ فرد هم خوانی داشته باشد.

۶- به دنبال رژیم غذایی، فرد نباید دچار عوارضی مانند ریزش مو، ضعف و بی حالی، افسردگی و چروکیدگی پوست شود.

نتیجه گیری:

برای اقدام به کاهش وزن، در ابتدا باید علت و عوامل اصلی چاقی را شناسایی کنید. اگر با هر روشی اقدام به کاهش وزن کنید، اما عامل زمینه ای و ریشه اصلی چاقی را از بین نبرید مطمئن باشید که چاقی پس از مدتی دوباره به سراغ شما خواهد آمد.

همان طور که افزایش وزن به صورت تدریجی صورت می گیرد، کاهش آن هم نیاز به مصرف زمانی دارد که در طول این دوره با اعمال شیوه های علمی رژیم غذایی تحت نظر پزشکان و متخصصان امر همراه با تحرک بدنی و ورزش روزانه تناسب اندام دوباره به دست آید و وزن کم شود.