اثر روى تغذیه و دستگاه گوارش

انرژى لازم براى انجام ورزش از اکسیده شدن مواد غذائى که قسمت عمده آن از سوختن مواد قندى و چربى‌ها به‌دست مى‌آید حاصل مى‌گردد که نتیجهٔ آن زیاد شدن اشتها و خوردن غذاى بیشتر و بالاخره زیادتر شدن دفع مواد زائد بدن خواهد بود و در نتیجهٔ آن، فعالیت‌هاى غددى توسعه یافته، اشتها تحریک شده و عمل هضم تسریع مى‌شود. براى اشخاص خانه‌نشین و بى‌حرکت و افرادى که در اثر پرخورى خسته مى‌شوند، ورزش داراى اثرى نیکو است و نزد این افراد عمل دفع فضولات سرعت مى‌یابد

. نزد افراد در سنین مختلف پس از چند هفته تمرین ورزشی، کاهش مقدار کلسترول، اسیداوریک و اوره خون مشاهده شده است. هم‌چنین ادرار که عمل دفع اساسى فضولات را تأمین مى‌کند غلیظ‌تر گردیده و مواد دفعى آن بیشتر شده است.

ورزش مانع جمع‌شدن مواد زائد در بدن مى‌گردد. چون معده و کبد و روده‌ها مى‌باید پیوسته غذاى لازم را به عضلات برسانند و براى این کار فعالیت مى‌کنند، سلول‌هاى تشکیل‌دهنده آنها همیشه شاداب و سالم باقى مى‌ماند. بالعکس در اشخاصى که بى‌حرکت هستند و حتى از راه رفتن هم دریغ مى‌ورزند، فضولات مواد غذائى به زحمت خارج مى‌شود و علاوه بر آن که سموم این فضولات گاه از راه روده جذب بدن مى‌شود و در واقع یک نوع مسمومیت مختصر و دائم ایجاد مى‌کند، پس از مدتى سبب گشادشدن معده و روده‌ها نیز مى‌گردد و کبد و سایر غدد مترشحه هاضمه نیز به مناسبت کار زیاد خسته و فرسوده مى‌شود و همه این عوامل دست به‌دست هم داده، اختلال شدیدى در دستگاه گوارش به‌وجود مى‌آورند.

لازم به یاد‌آورى است که معده و روده و سایر قسمت‌هاى داخلى شکم به‌وسیله یک جدار عضلانى سفت و محکم که از عضلات مورب ساخته شده و از استخوان جناغ سینه تا بالاى زهار کشیده شده و روى شکم را پوشانیده است، با کمک یک عضله مدور داخلى به‌طور افقى اعضاء دستگاه گوارش را در وضع خود نگاه مى‌دارد. این عضلات که به محکمى چوب و قدرت ارتجاعى شبیه به فنر هستند، مانع از آن مى‌شوند که محتویات شکم جاى خود را تغییر دهند و به‌واسطه وزنى که دارند در حالت ایستادگى به طرف پائین متمایل شوند ولى گاه اتفاق مى‌افتد که این عضلات ضعیف و نازک مى‌شوند و سلول‌هاى چربى جاى کمبود آن را پر مى‌کند و به این ترتیب استحکام عضلات کم مى‌شود به‌طورى‌که دیگر نمى‌توانند مثل سابق جلو افتادگى احشاء را بگیرند و عوارض مختلفى مثل پائین افتادن معده و گاه بیرون آمدن روده از محل تقاطع عضلات پیدا مى‌شود.

بعضى از اشخاص تصور مى‌کنند که راه رفتن تنها مى‌تواند جایگزین ورزش‌هاى روزانه بشود، این نظریه صحیح نیست و راه‌رفتن نمى‌تواند عضلات شکم را به‌کار وادارد. بدیهى است که به هرحال راه رفتن بهتر از نشستن و خوابیدن است ولى اگر قرار بشود، کسى بخواهد در عین به‌دست آوردن سلامت کامل از تناسب اندام هم برخوردار شود باید حتماً به تمرینات بدنى و ورزش‌هاى شکمى نیز بپردازد

. افتادگى اعضاء دستگاه گوارش به شکل شدید آن خوشبختانه خیلى زیاد نیست با این حال در اشخاصى که فعالیت بدنى ندارند انواع خفیف آن فراوان است و اشخاص مبتلاء همیشه دچار نفخ معده و یبوست مزاج مى‌باشند. تنها راه علاج، تمرینات بدنى و شکمى خیلى کوتاه و سبک روزانه است که مى‌تواند این عوارض را براى همیشه برطرف سازد. بدیهى است اگر در عین حال، پیروى از رژیم غذایى رعایت شود بیمار خیلى زودتر بهبودى مى‌یابد.

مسلم است که ورزش براى اینکه داراى نتیجه رضایت‌بخشى باشد. باید به‌وسیلهٔ اشخاصى که به‌حد کافى و به‌طور متنوع غذا مى‌خورند تمرین شود. در دوران محدودیت غذائى یا در مواردى که غذاى شخص ناکافى باشد، توصیه مى‌شود که حتى‌المقدور از تمرینات ورزشى که سبب مصرف شدن کالرى خیلى زیاد مى‌شود پرهیز گردد.

با توجه به آنچه گذشت، تأثیر ورزش بر سلامت جسم و روان را به شرح زیر مى‌توان خلاصه نمود:

۱. ازدیاد حجم ریه‌ها

۲. کمک به دفع سموم بدن

۳. نظافت پوست و تأمین سلامت آن

۴. تنظیم حرارت بدن

۵. بهبود گردش خون

۶. ازدیاد گلبول‌هاى قرمز و هموگلوبین خون

۷. تقویت کار قلب

۸. تقلیل خطرات بروز بیمارى‌هاى قلب و عروق

۹. تسهیل خواب و استراحت در دنبال خستگى جسمی

۱۰. جلوگیرى از پرخونى احشاء

۱۱. کمک به هضم و جذب غذا

۱۲. تقویت دستگاه عضلانى - عصبى و تنظیم تعادل آن

۱۳. بهبود سلامت روان

اثر روى سیستم عصبى

ورزش عملى است ارادى و در عین حال که سبب تنظیم و درستى حرکات مى‌گردد، خونسردی، مهارت، نرمش و سرعت در کار را نیز باعث مى‌شود.

اثر روى دستگاه حرکتى

واضح‌ترین تأثیر ورزش، زیاد شدن قدرت عضلانى است. هیچ عضوى به اندازهٔ عضلات در نتیجه بى‌حرکتى و عدم فعالیت ناتوان نمى‌شود. کند بودن جریان خود در بافت‌هاى عضلانى اشخاصى که ورزش نمى‌کنند و تحرک کمترى دارند باعث مى‌گردد که از وزن عضلات بدن نسبت به وزن طبیعى به مقدار زیاد کاسته شود. بدین‌ ترتیب ۵۰ درصد وزن عضلانى بدن به ۳۰ تا ۳۵ درصد تنزل مى‌کند. در این هنگام یک عدم تعادل در متابولیسم بافت‌هاى بدن پیدا مى‌شود بدین معنى که جاى عضلات از دست رفته را چربى و سلول‌هاى ناتوان پر مى‌کنند و منجر به چاقى مرضى و نرمى عضلات مى‌گردد. بعضى از اشخاص پس از این که وزن عضلات آنها کاسته شد آن عضلات به همان حال باقى مى‌ماند و شخص لاغر و استخوانى مى‌گردد و در هر دو صورت یعنى چاقى و یا لاغرى زیاد هر دو، هم از نظر زیبائى و هم از نظر سلامت جسمانى عواقب نامطلوبى دارند.

افزایش نیروى عضلانى سبب تکمیل و طبیعى شدن وضعیت بدن مى‌گردد و به‌همین سبب بهترین وسیله براى جلوگیرى از خمیدگى ستون مهره‌ها به‌شمار مى‌رود. تقویت عضلانى شکم به‌وسیلهٔ ورزش براى اشخاص مبتلا به افتادگى شکم و سوءهاضمه مفید و بهتر از بستن شکم‌بند مى‌باشد و حرکت مفاصل تسهیل مى‌گردد.

اثر در دستگاه تنفس

دستگاه تنفس که مأمور رسانیدن اکسیژن به بافت‌ها است، در حالت معمولى بدون اینکه شخص توجه داشته باشد، در هر تنفس نیم‌لیتر هوا داخل ریه او مى‌کند. یعنى در واقع از ظرفیت کلى ریه‌ها فقط حدود ۱۰/۱ آن به کار مى‌افتد و همین‌امر سبب مى‌شود که بسیارى از مواد زائد بدن که باید به‌وسیلهٔ ترکیب شدن با اکسیژن خارج شوند در بدن باقى بماند. در هنگام ورزش احتیاج فراوان به اکسیژن افزایش فوق‌العادهٔ تبادلات ریوى را ایجاب مى‌کند و این کیفیت به‌صورت زیاد شدن تعداد حرکات تنفسى و افزایش ظرفیت قفسه صدرى ظاهر مى‌شود. به‌عبارت دیگر در اثر ورزش تنفس عمیق‌تر گشته، گازکربنیک و سایر سموم بدن سریع‌تر دفع مى‌گردند.

اثر در گردش خون